Tarihte zeytin ağacının ilk kez nerede ehlileştirildiği ve nerede zeytinden zeytinyağı üretildiği tam olarak bilinemiyor. Bildiğimiz bazı şeyler var sadece. Bunlardan biri, Santorini Adası’nda yapılan arkeolojik çalışmalarda 39 bin yıl öncesine tarihlenen zeytin yaprağı fosillerinin bulunduğunu söylüyor bize. Bir diğeri ise Kuzey Afrika’da gerçekleştirilen çalışmalarda İÖ 12 bin yılına tarihlenen zeytin ağacı bulgularına rastlandığını.

Eldeki bulgulardan hareketle zeytinden ilk kez zeytinyağının İÖ 6000-4500 yılları arasında Filistin’de üretildiği tahmin ediliyor. İÖ 3500 yıllarına tarihlenen zeytinyağı amforasından hareket ederek zeytinyağı üretiminin Filistin dışında Girit uygarlığında da İÖ 4000’lı yıllarda gerçekleştiği tahmin ediliyor.

Antik çağlara geldiğimizde ise zeytin tarımının Yunan medeniyetinde oldukça yaygın olduğunu, zeytin ağacının ise neredeyse tüm Akdeniz’e yayıldığını görüyoruz, özellikle de Fenikeliler tarafından. Antik Yunan’da yedi büyük bilgeden birisi kabul edilen Solon, zeytin ağacı kesenlere ağır cezalar uygulanmasını öngörmüştü. Antik Yunan’da zeytinyağı yaygın olarak kullanılırdı. Kullanım alanı ise tıptan kozmetiğe, aydınlanmadan beslenmeye dek çok geniş bir alana yayılırdı.

Mitolojiye göre Tanrı Zeus Attika, yani bugünkü Atina şehri için bir yarışma düzenler. Şehre en değerli armağanı verecek olan Attika’nın sonsuza dek koruyucusu olacaktır. Yarışmaya Deniz Tanrısı Poseidon ile Zeus’un kızı Tanrıça Athena katılır. Hakem ise Attika Kralı Erektheus’tur. Poseidon Attika’ya armağan olarak denizden bir at çıkarır. Bu, ağır yükleri taşıyabilecek ve savaşlarda yararlılık gösterecek güçlü ve kuvvetli bir attır. Athena ise topraktan çıkardığı zeytin ağacını armağan eder Attika’ya. Hakem olan Erektheus yarışmayı Athena’nın kazandığını açıklar. Böylece Athena sonradan adını alan şehrin koruyucu tanrıçası olur. Mitolojinin sembolize ettiği şey oldukça nettir: At, savaşı ve göçebeliği temsil eder. Zeytin ağacı ise yerleşikliği ve medeniyeti.

Tanrıça Athena’nın armağan ettiği zeytin ağacının fidanları İÖ 480 yılına kadar Akropolis ve onu çevreleyen görkemli yapılarla beraber göğe yükselirler. İÖ 480 yılındaki Pers Savaşları sırasında işgalciler tarafından ateşe verilirler. Atinalılar şehirlerini Pers işgalinden kurtardıktan sonra Tanrıça Athena’dan kül olan zeytin ağaçlarının yenilerini isterler. Athena onlara bu kez bir zeytin fidanı armağan eder. Böylece Atinalılar, kendilerine armağan edilen zeytin fidanı sayesinde en büyük felaketlerden gençlik ve aklın yardımıyla çıkabileceklerini anlamış olurlar.